Ảnh minh họa (Ảnh: M.P)

Tiến độ thu ngân sách thấp nhất trong vòng 7 năm trở lại đây

Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, tình hình sản xuất, xuất khẩu khó khăn, tiêu dùng nội địa thấp, giá dầu thô giảm sâu và việc triển khai các giải pháp tài khoá để phòng chống dịch bệnh, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân đã tác động lớn đến cân đối thu - chi ngân sách Nhà nước (NSNN) 6 tháng đầu năm 2020.

Cụ thể, tổng thu NSNN 6 tháng ước đạt 44,22% dự toán, giảm 11,1% so với cùng kỳ năm 2019, nếu tính cả thu từ cổ phần hóa đạt tiến độ dự toán, cộng với số thuế đã gia hạn, thì đạt khoảng trên 48% dự toán. Đây là năm có tiến độ thu ngân sách so với dự toán đạt thất nhất kể từ năm 2013 và suy giảm so với cùng kỳ ở cả 3 lĩnh vực kinh tế.

Trong đó thu nội địa đạt 44,11% dự toán, giảm 8%; thu dầu thô đạt 59,7% dự toán, giảm 28,5%; thu cân đối từ hoạt động xuất, nhập khẩu đạt 43,4% dự toán, giảm 21,9% so với cùng kỳ 2019. Trong thu nội địa, thu từ 3 khu vực kinh tế đều đạt thấp. Cụ thể, thu từ khu vực doanh nghiệp Nhà nước đạt 37,1% dự toán, giảm 21,5%; thu từ khu vực doanh nghiệp FDI đạt 41,8% dự toán, giảm 6,5%; thu từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh đạt 37% dự toán, giảm 16,1%. “Điều này phản ánh thực chất thực trạng nền kinh tế của chúng ta” -Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng đánh giá.

Đáng chú ý, trên cả nước, có 34/63 địa phương thu 6 tháng đạt trên 50% so với dự toán được giao. Nếu không kể thu tiền sử dụng đất, xổ số thì chỉ có 14/63 địa phương thu đạt trên 50% dự toán. 30/63 địa phương tiến độ thực hiện thu đạt dưới 45% dự toán.

Trong số 16 địa phương trọng điểm thu có điều tiết về Trung ương, chỉ có 5/16 địa phương đạt tiến độ thu nội địa trên 50% dự toán (Quảng Ninh, Bắc Ninh, Đồng Nai, Bình Dương và Bà Rịa Vũng Tàu). 11 địa phương còn lại đạt dưới 50%, trong đó 8 địa phương đạt dưới 40% dự toán là TP. HCM đạt 39,3%, Đà Nẵng đạt 37,7%, Quảng Ngãi 38,5%, Quảng Nam 31,2%, Khánh Hòa 35,4%, Hải Phòng 38,5%... Điều này cho thấy tình hình hoạt động của doanh nghiệp thực sự nhiều khó khăn.

Tính đến cuối tháng 6, cơ quan Thuế đã tiếp nhận, xử lý kịp thời, đúng quy định 148 nghìn giấy đề nghị gia hạn thuế và tiền thuê đất; tổng số tiền được gia hạn khoảng 43 nghìn tỷ đồng. Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết thêm, số thuế gia hạn được ước tính trên số thu thực hiện năm 2019 với mức tăng trưởng cao. Tuy nhiên, thực tế khi đó chưa tính toán được mức tăng trưởng 6 tháng đầu năm, và đến nay cũng chưa khẳng định được mức tăng trưởng năm nay. Do đó, số đối tượng bị tác động, ảnh hưởng có thể lớn, nhưng số tiền gia hạn có thể không lớn do thực chất không có thuế.

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đã trình Chính phủ quyết định giảm 50% lệ phí trước bạ khi đăng ký ô tô sản xuất hoặc lắp ráp trong nước; trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định nâng mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân; điều chỉnh giảm 30% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay và trình Quốc hội quyết định giảm 30% số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp đối với doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp và tổ chức khác có doanh thu chịu thuế không quá 200 tỷ đồng một năm; phối hợp với các bộ, ngành rà soát cắt giảm nhiều loại phí, lệ phí cho doanh nghiệp và người dân.

Về điều hành chi - chi NSNN 6 tháng đầu năm, cơ bản theo tiến độ dự toán, đảm bảo các nhiệm vụ quan trọng phát sinh về phòng chống thiên tai, dịch bệnh, y tế, an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh. Luỹ kế 6 tháng, chi NSNN đạt 41,8% dự toán, trong đó chi đầu tư phát triển đạt 33,1% dự toán; chi trả nợ lãi đạt 50,3% dự toán, giảm 0,9%; chi thường xuyên đạt 48,2% dự toán.

Về giải ngân vốn đầu tư phát triển, mặc dù đạt tiến độ khá so cùng kỳ năm 2019 (33,1% so với 28,6% của năm 2019), song nếu so với số vốn đầu tư công được phép giải ngân trong năm 2020 bao gồm cả nguồn các năm trước chuyển sang thì số giải ngân 6 tháng mới đạt 28,94% kế hoạch. Đặc biệt, giải ngân vốn ngoài nước mới đạt 10,2% dự toán năm 2020.

Đến nay, còn 33 bộ, cơ quan Trung ương và 7 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 20%; trong đó 17 bộ, cơ quan Trung ương đạt dưới 10%, thậm chí còn 10 bộ, cơ quan trung ương có mức giải ngân dưới 5%.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự tính sẽ thực hiện điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư công vào tháng 9. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng cần phải điều chỉnh ngay từ tháng 7, bởi nếu đến tháng 9 mới điều chỉnh thì việc thực hiện thủ tục giải ngân nhanh nhất là đến cuối năm chỉ có thể tạm ứng theo hợp đồng. Mà nếu tạm ứng thì không có GDP vì chưa có khối lượng. Do đó, Bộ Tài chính đề nghị nên phải đẩy nhanh tiến độ và điều chỉnh kế hoach vốn đầu tư sớm để có thời gian triển khai theo quy định.

Bộ Tài chính khẳng định, cân đối ngân sách Trung ương (NSTW) và ngân sách địa phương (NSĐP) 6 tháng đầu năm được đảm bảo. Bộ Tài chính đã chủ động phát hành 96,1 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, với kỳ hạn bình quân 14,01 năm, lãi suất bình quân 2,99%/năm, thấp hơn vay ưu đãi nước ngoài, đảm bảo nguồn đáp ứng các nhiệm vụ chi. Đồng thời, đàm phán một số khoản vay có chi phí thấp từ các tổ chức quốc tế nhằm giảm áp lực vay trong nước. Công tác trả nợ được tổ chức thực hiện đầy đủ, đúng hạn theo cam kết, góp phần củng cố xếp hạng tín nhiệm quốc gia.

Quyết tâm cao nhất cho nhiệm vụ thu ngân sách

Đối với những tháng còn lại của năm, để khắc phục tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19 đến cân đối NSNN, căn cứ quy định của Luật NSNN, trên cơ sở các kịch bản tăng trưởng kinh tế Chính phủ báo cáo Quốc hội, Bộ Tài chính đã dự kiến các phương án cân đối NSNN ứng phó tác động của đại dịch COVID-19 để báo cáo Chính phủ, trình Quốc hội. Trên cơ sở đó, Quốc hội, Chính phủ cũng đã các có Nghị quyết, trong đó có Nghị quyết số 122/2020/QH14 ngày 19/6/2020 liên quan đến điều hành chính sách tài khoá năm 2020.

Đánh giá trong những tháng còn lại, tình hình dịch bệnh COVID-19 trên thế giới còn phức tạp, ảnh hưởng lớn đến kinh tế nước ta, song lãnh đạo ngành Tài chính khẳng định “với tinh thần quyết tâm cao nhất, không chủ quan nhưng không bi quan, nhụt chí, ngành tài chính sẽ phấn đấu hoàn thành ở mức cao nhất nhiệm vụ thu, chi NSNN năm 2020”.

Để đạt được mục tiêu này, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành và địa phương tập trung thực hiện tốt các giải pháp quan trọng chủ yếu.

Thứ nhất, tiếp tục nghiên cứu các giải pháp về thuế phí để trình các cấp có thẩm quyền, tiếp tục tạo điều kiện thúc đẩy sản xuất kinh doanh. Tập trung thực hiện hiệu quả các giải pháp về tài khóa, tiền tệ đã ban hành; tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và cá nhân bị ảnh hưởng của dịch COVID-19, thu hút và chủ động tiếp nhận các dòng vốn đầu tư nước ngoài, phục hồi tăng trưởng kinh tế.

Thứ hai, cấp ủy, chính quyền địa phương chỉ đạo các lực lượng chức năng trên địa bàn phối hợp chặt chẽ với cơ quan Thuế, Hải quan tăng cường công tác quản lý thu phù hợp với từng lĩnh vực, địa bàn, đối tượng thu; đẩy mạnh chống thất thu, chuyển giá, gian lận thương mại, trốn thuế; đôn đốc xử lý thu hồi nợ đọng thuế. Đồng thời, tập trung xử lý kịp thời hồ sơ giãn thuế và tiền thuê đất theo quy định, không gây khó khăn, phiền hà cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh.

Thứ ba, điều hành chi NSNN trong phạm vi dự toán được giao; phấn đấu giải ngân hết kế hoạch vốn đầu tư công năm 2020 (bao gồm cả kế hoạch năm 2019 chuyển sang); tập trung thực hiện rà soát, sắp xếp, lồng ghép các nhiệm vụ chi để cắt giảm các khoản chi thường xuyên chưa thực sự cần thiết; trong đó cắt giảm tối thiểu 70% kinh phí hội nghị, công tác trong và ngoài nước còn lại của các bộ, cơ quan trung ương, địa phương và tiết kiệm thêm 10% chi thường xuyên khác còn lại của năm 2020, đặc biệt là các khoản chi mua sắm chưa thực sự cần thiết.

Các địa phương chủ động đảm bảo nguồn NSĐP và sử dụng nguồn NSTW bổ sung (nếu có) để thực hiện chính sách an sinh xã hội đã ban hành; không để phát sinh tình trạng chậm, muộn, nợ chính sách trên địa bàn.

Trường hợp dự kiến giảm thu NSĐP so với dự toán được cấp có thẩm quyền giao, địa phương phải chủ động xây dựng phương án điều hành, sử dụng dự phòng, dự trữ, nguồn tăng thu ngân sách năm 2019 và nguồn lực tại chỗ để chi phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, ưu tiên thực hiện các chính sách, chế độ liên quan đến con người, an sinh xã hội.

Trường hợp sau khi sử dụng tất cả các giải pháp và nguồn lực trên mà cân đối NSNN còn khó khăn, Bộ Tài chính sẽ tập hợp báo cáo Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh các chỉ tiêu về NSNN tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV.

Thứ tư, về cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp, theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, trong 6 tháng đầu năm chỉ có 3 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa. Số doanh nghiệp còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch 6 tháng còn lại năm 2020 là 92 doanh nghiệp. Do đó, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương tập trung chỉ đạo triển khai theo kế hoạch, mở rộng các phương thức bán cổ phần vốn góp, kể cả bán toàn bộ doanh nghiệp, phấn đấu đảm bảo số thu từ cổ phần, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo dự toán năm nay của NSTW là 45.000 tỷ đồng.

Thứ năm, về xây dựng dự toán NSNN năm 2021 và kế hoạch trung hạn 3 năm 2021-2023, do tác động của đại dịch COVID-19, nhiều vấn đề phát sinh cần báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý, nên việc ban hành các văn bản hướng dẫn xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm 2021 và kế hoạch tài chính – ngân sách 3 năm 2021-2023 có muộn hơn so với quy định. Sau khi có các văn bản hướng dẫn, đề nghị các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương khẩn trương chỉ đạo triển khai xây dựng, đảm bảo bám sát thực tế, thể hiện tính tích cực, ý chí quyết tâm phấn đấu cao.