Theo báo cáo của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam giai đoạn 2016-2020, tính đến cuối năm 2020, cả nước có khoảng 26.040 hợp tác xã (tăng 5.625 hợp tác xã so với năm 2015, tốc độ tăng bình quân 3,6%/năm), có 100 liên hiệp hợp tác xã và 119.000 tổ hợp tác; thu hút 8,1 triệu thành viên, chủ yếu là đại diện hộ cá thể, cá nhân ở địa bàn nông thôn (chiếm 31% tổng số hộ cá thể, cá nhân của cả nước), tăng 4,5% so với năm 2015. Khu vực kinh tế tập thể, hệ thống đóng góp trực tiếp khoảng 4,8% GDP và gián tiếp trên 30% GDP cả nước thông qua giá trị gia tăng của kinh tế hộ thành viên, đã góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội bền vững, xây dựng nông thôn mới, tạo việc làm, xóa đói, giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội.
Từ những kết quả trên cho thấy, Nghị quyết 13 đã được triển khai nghiêm túc, từ việc học tập, quán triệt, thể chế hoá Nghị quyết đến việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ mà Nghị quyết đã đề ra. Về cơ bản, khu vực kinh tế tập thể và hợp tác xã đã có bước phát triển mới cả về chất và lượng; các hợp tác xã tổ chức lại theo Luật Hợp tác xã 2012; hoạt động hướng về thành viên, mang lại lợi ích cho thành viên ngày càng nhiều, thành viên gắn bó với hợp tác xã hơn. Nhìn chung, các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, tổ hợp tác mới thành lập bước hoạt động đúng nguyên tắc, có nhiều đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội đất nước, từng bước góp phần hoàn thiện quan hệ sản xuất. Số lượng hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tăng lên; đa dạng hoá các lĩnh vực hoạt động, đã phát triển được một số hợp tác xã trên một số ngành nghề, lĩnh vực mới như y tế, giáo dục, môi trường, khoa học, công nghệ,… Mô hình hợp tác xã kiểu mới này ngày càng khẳng định tính hiệu quả và bền vững trong quá trình phát triển.
Những kết quả này là cơ sở quan trọng để khẳng định tính đúng đắn của Nghị quyết 13 cũng như sự cần thiết cần đẩy mạnh phát triển hợp tác xã trong thời gian tới. Tiếp tục khẳng định kinh tế tập thể là thành phần kinh tế quan trọng cũng kinh tế nhà nước dần trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Theo đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, tư vấn, hỗ trợ để đến năm 2025 phát triển thêm khoảng 30.000 tổ hợp tác, 12.000 hợp tác xã, 50 liên hiệp hợp tác xã; trong đó có khoảng 10.000 hợp tác xã nông nghiệp, 30 liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp, thương mại - dịch vụ, trong đó có 2 liên hiệp hợp tác xã quy mô toàn quốc (liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp và thương mại - dịch vụ) nhằm liên kết chặt chẽ các hợp tác xã sản xuất, cung ứng sản phẩm dịch vụ theo chuỗi giá trị qua mô hình liên hiệp hợp tác xã kiểu mới. Phấn đấu đến năm 2030, cả nước có khoảng 140.000 tổ hợp tác với 2 triệu thành viên, 45.000 hợp tác xã với 8 triệu thành viên, 340 liên hiệp hợp tác xã với 1.700 hợp tác xã thành viên.
Để thực hiện được mục tiêu trên, cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến Nghị quyết 13 về kinh tế tập thể nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức trong toàn xã hội về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của kinh tế tập thể; từ đó đề cao cách nhiệm của các cấp, các ngành, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ, chính quyền đối với sự phát triển của kinh tế tập thể, hợp tác xã trên phạm vi cả nước. Tập trung đẩy mạnh công tác đào tạo và dạy nghề, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của thành phần kinh tế hợp tác và hợp tác xã.
Nghiên cứu, sửa đổi một số điều của Luật Hợp tác xã năm 2012 nhằm khắc phục những mặt hạn chế của Luật Hợp tác xã 2012, trong đó tập trung làm rõ bản chất của tổ chức hợp tác xã, sự khác biệt giữa tổ chức hợp tác xã với các loại hình doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế, xã hội khác.
Nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, bổ sung các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã, nhất là loại hình hợp tác xã trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Có cơ chế thẩm định đối tượng được thụ hưởng chính sách hỗ trợ trước khi ban hành chính sách và cơ chế kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm trong việc thực hiện chính sách.
Xác định rõ vai trò, trách nhiệm của các cấp uỷ Đảng, đặc biệt là người đứng đầu trong việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Nghị quyết và trong phát triển kinh tế tập thể. Đưa phát triển kinh tế tập thể là một trong những nội dung quan trọng trong kế hoạch, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của các Bộ, ngành, địa phương. Củng cố tổ chức Đảng trong hợp tác xã theo quy định của Đảng trên cơ sở tôn trọng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
Tăng cường công tác tư vấn, hỗ trợ các tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã ứng dụng công nghệ mới, nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm . Đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường cho sản phẩm nông nghiệp, hàng thủ công mỹ nghệ, sản phẩm truyền thống của các hợp tác xã, tổ hợp tác. Tăng cường hợp tác quốc tế về phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã như Liên minh Hợp tác xã quốc tế (ICA) để học hỏi kinh nghiệm, hợp tác, liên kết và mở rộng thị trường…
Đặng Hiếu